Vrouw in het ambt

Een vrouw op de kansel is langzamerhand geen unicum meer in kerken. Toch is de vrouwelijke dominee of vrouwelijke priester in veel kerkgenootschappen een punt dat gevoelig ligt en bediscussieerd wordt. Vrouwen in de kerk mogen op allerlei manieren bijdragen en meedoen, maar de vrouwelijke voorganger is in het kerkelijk veld niet algemeen gebruikelijk.

Vrouwen in de kerk

De Remonstranten waren een van de eerste kerkgenootschappen die afstapten van de exclusiviteit van kerkelijke ambten voor mannen. En liepen daarin voor in de vrouwenemancipatie binnen de kerk. Ruim honderd jaar geleden al – in 1915 – besloot de Algemene Vergadering van de remonstranten dat vrouwen die de opleiding aan het theologische seminarie succesvol hadden afgerond dominee of pastor konden worden in remonstrantse gemeenten. Niet alleen konden vrouwen predikant of hulpprediker worden, ook kregen ze andere volwaardige rollen in kerkelijke ambten en in afvaardigingen.

1e vrouwelijke predikant

Deze openstelling van het predikantschap voor vrouwen was weliswaar succesvol, maar ging niet zonder zonder slag of stoot. In 1907 was hetzelfde voorstel nog verworpen in de Algemene Vergadering. Ook in 1915 werd het voorstel om vrouwelijk theologen dezelfde rechten te geven niet unaniem aangenomen. De verhouding was: twee derde voor, een derde tegen. Daarbij gaven de stemmen van de autonome gemeenten de doorslag ten opzichte van de terughoudendheid van de remonstrantse voormannen. Het duurde nog tot 1920 dat de eerste vrouwelijke predikant werd benoemd. In de praktijk bleek het ook nog moeilijk voor vrouwen om beroepen en benoemd te worden als predikant. De vanzelfsprekendheid van de vrouwelijke dominee van nu is dus een bevochten positie en lang traject van gewenning.

Feministische theologie

Maatschappelijke tendenzen uit de tweede helft van de vorige eeuw vergemakkelijkten de acceptatie van de volwaardige rol van de vrouw in de kerk. Het verschijnsel van de vrouwelijke voorganger sloot aan bij de wens en de leefwereld van gemeenteleden. Ook de feministische theologie – die in de jaren zeventig opkwam – heeft hier een rol in gespeeld. In de loop van de tijd zijn steeds meer andere kerkgenootschappen hun kansel ter beschikking gaan stellen aan vrouwelijke pastors.

Gelijke verdeling man en vrouw

Ruim honderd jaar na het besluit van 1915 zijn er ongeveer evenveel mannen als vrouwen predikant bij de remonstranten. Toch heeft het kerkgenootschap dat zijn tijd zo ver vooruit was met de gelijkstelling van de vrouw in de kerk een achilleshiel. De officiële naam van het kerkgenootschap luidt ‘Remonstrantse Broederschap’. Het woord broederschap roept sektarische associaties op die niet vrouwvriendelijk zijn. Uiteindelijk is besloten – door mannen èn vrouwen – om die historische naam toch officieel te handhaven. Het woord verdween echter uit het logo en remonstranten presenteren zich als ‘de remonstranten’.