Tijd om stil te staan

Tijd om even stil te staan

Pelgrimeren, om religieuze redenen op reis gaan, is waarschijnlijk zo oud als de mensheid. Soms heeft de reis voor de gelovige een doel, zoals Santiago de Compostela of Rome of Jeruzalem of Mekka. Soms is de reis het doel. Voor de moderne pelgrim is niet Santiago of een ander bedevaartsoord de bestemming, maar de spirituele en fysieke ervaring van de pelgrimage zelf. Frits de Lange gaat in zijn boek Heilige onrust terug naar de prille oorsprong van religie, die volgens hem verbonden is met fysieke beweging, dansen en lopen.

Maar ook de rustplaatsenkunnen belangrijk zijn. In het zuiden van Nederland en van Duitsland nodigen kruizen aan de rand van de weg, of beeldjes van Maria of de heilige Christoffel, de wandelaar, de reiziger te voet of te paard, uit om even stil te staan. Voor de reiziger die meer haast heeft en met zich met de auto of de bus verplaatst zijn er in Duitsland Autobahnkirchen, kapelletjes aan rand van de snelweg. Wie nog meer haast heeft of nog verder wil reizen kan vóór de reis of bij een tussenlanding het wachten verkorten door even te verwijlen in het stiltecentrum op Schiphol.

De icoontjes voor benzinestations, restaurants en parkeerplaatsen zijn bekend. In Duitsland kan ook een kerkje op een verkeersbord langs de snelweg staan. Naast de Autohof, een rustplaats voor het lichaam, is er vaak ook een Autobahnkirche, een rustplaats voor de ziel. Duitsland heeft al meer dan vijftig jaar snelwegkerken waar de gehaaste automobilist even tot bezinning kan komen. Soms zijn ze gehuisvest in een bestaand kerkje onder aan de afslag, maar meestal zijn ze speciaal voor de snelweg ontworpen en gebouwd. Terwijl elders kerken hun deuren moeten sluiten, komen er langs de snelwegen steeds meer kapelletjes bij; geen bezienswaardige romaanse basilieken of gotische kathedralen, en toch wordt het aantal bezoekers van deze kerken op meer dan één miljoen mensen geschat. De Autobahnkirchen zijn ontstaan door plaatselijke en regionale initiatieven. Hoe verschillend van uiterlijk de kerkjes ook zijn -soms rond, soms puntig, als een wigwam, grotendeels van glas-, binnen is het er onverwacht rustig. Glas-in-loodramen filteren het licht en deur en muren houden het geluid van langsrazende auto´s en vrachtwagens tegen. In de gastenboeken schrijven velen hun gebeden en gedachten op. Er liggen Bijbels, maar vaak ook boekjes met gebeden en liedjes voor in de auto, allemaal met het thema ‘onderweg’. Daarnaast ligt vaak een folder met in zeven talen een zegen voor de reiziger.

Gebeuren hierdoor minder ongelukken? Dat is uiteraard niet echt aan te tonen. Volgens een woordvoerder van de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD) bieden de kerkjes niet alleen een plaats waar men even tot rust kan komen, “ze verhogen ook de verkeersveiligheid. Wie na een geestelijke rustpauzeontspannen weer achter het stuur gaat zitten, houdt meer rekening met zijn medeweggebruiker”.

Hopelijk vinden wij allen, onderweg of thuis, van tijd tot tijd een rustplaats voor de ziel.

Reinhold Philipp