Bijna God én kwetsbaar #veertigdagentijd

Wat is dan de sterveling dat u aan hem denkt,
Het mensenkind dat u naar hem omziet?
U hebt hem bijna een God gemaakt…
(Psalm 8, 5-6)

De Psalm 8 is een van de bijbelteksten die mijn gelovige leven lang met mij meegaan. Ik blijf geïntrigeerd door het contrast tussen de nietigheid en de grootsheid die bij ons menszijn horen. Het is helemaal waar dat wij stervelingen zijn. Ons aardse leven is eindig. Ons lichaam wordt ouder, onze krachten nemen af. De enige zekerheid die wij in ons leven hebben is dat wij zullen sterven. De meesten van ons weten niet wanneer, waar en hoe. We zullen moeten loslaten wat ons bekend en vertrouwd is: dit aardse leven.

Een duidelijke, onontkoombare waarheid is het. Maar voor mij blijft deze waarheid een bizarre kant hebben. Wat is het? Dit aardse leven? Wij hebben er niet om gevraagd, zijn erin geworpen. De ene komt goed terecht, de ander wordt door een aaneenschakeling van ellende getroffen… In verschillende godsdienstige tradities wordt op dit feit van onze geworpenheid, kwetsbaarheid en eindigheid bewust gemediteerd. Onze nietigheid en sterfelijkheid onder ogen zien is een wezenlijk onderdeel van de weg naar spirituele wijsheid.

Machteloosheid

Lange jaren was onze theologie beïnvloed door de sfeer van onze mogelijkheden, verantwoordelijkheid en invloed. De kant van onze machteloosheid en nietigheid stond niet op de voorgrond. De politieke ontwikkelingen ver weg en dichtbij confronteren ons daar echter steeds meer mee. Wij maken onderdeel uit van grotere zorgwekkende tendensen en ontwikkelingen waar wij als gewone stervelingen nauwelijks invloed op hebben. Angst, machteloosheid en wanhoop liggen dan op de loer. Ze ontnemen ons het vermogen om de hele werkelijkheid te zien, de wonderen die er ook zijn, het goede en mooie in het leven.

‘Bijna God’ zijn we gemaakt zingt de Psalmist, wezens uitgerust om lief te hebben en om contact te maken met de werkelijkheid die ons overstijgt en ons leven draagt. Deze goddelijke werkelijkheid is niet vrijblijvend. Ze doet een appel op ons: liefde veronderstelt gerechtigheid, vrijheid en vrede. En die  moeten geleefd en beschermd worden. Ze zijn geen abstracte concepten maar een levenshouding die in onze kleine en grotere dagelijkse handelingen gebeurt.

Moedig zijn

Nu de grotere politieke systemen in de wereld maar ook in ons eigen land het recht van de sterkste en eigenbelang met hun woorden en daden uitdragen, worden onze nietigheid én onze bijna goddelijkheid direct aangesproken. We voelen ons kwetsbaar én wij voelen ons uitgedaagd. Het kan zijn dat we moedig zullen moeten zijn om de diepe waarden van gerechtigheid, vrijheid en vrede te beschermen.

De levensweg van Jezus en van zijn volgelingen komt op die manier dichtbij. Bijna goddelijk zijn door vanuit liefde moedig te zijn, kan ons kwetsbaar maken. Het zou zelfs kunnen dat het ons onze eigen vrijheid en ons eigen leven gaat kosten. Bijna God zijn en kwetsbaar zijn, zijn geen tegenstellingen. Je kan kwetsbaar worden omdat je de goddelijkheid van jezelf en van je medemensen wilt beschermen.

De veertigdagentijd is een reality check. Volgeling van Jezus zijn betekent niet per se dat we een veilig leven vol succes krijgen. Volgeling van Jezus zijn betekent dat wij voor liefde, gerechtigheid, vrijheid en vrede kiezen, en dat wij beseffen dat aan onze keuze een prijskaartje kan hangen.