Kunst in de kerk

Expositie van Lisa van der Heijden & Marjan Waanders in de Remonstrantse Kerk te Den Haag.

Transformatie en Erinnerte Zeichen. Toen ik over deze expositie nadacht, las ik in Trouw of NRC Handelsblad, dat herinner ik mij niet meer, de volgende zin: ‘Voor mijn gevoel is het goudeerlijk, maar dat wil niet zeggen dat alles waar is”. Dit is een citaat van de acteur, cabaretier en auteur Johan Fretz.

Marjan heeft 5 portretten van de Christusfiguur gemaakt. Het leuke en ook het spannende is, dat het portretten zijn, gemaakt door een beschouwer. Marjan zal een en ander ongetwijfeld uit de bijbel hebben gehaald. Toch noem ik het een persoonlijke opvatting. Hoe zou het ook anders kunnen. Een objectieve interpretatie lijkt mij moeilijk. Het betoog, roept immers altijd een tegenbetoog op.

In sommige kerken maakt men zich druk of de gestalte, die onder die van Christus ligt, Jezus, historisch heeft bestaan. Dat doe ik – zelfs als theoloog – niet, en of wij dat hier, in deze kerk, doen, waag ik te betwijfelen… Onze bedoelingen zijn uiteraard goudeerlijk, maar behoeven nadere beschouwing. Het zou te ver voeren, daar nu uitgebreid op in te gaan. Spannend blijft het niettemin.

Lisa heeft haar aandeel in deze expositie “Erinnerte Zeichen” genoemd. Zij toont hier herinneringen aan beelden uit een eerdere periode van haar leven. Toont, nou ja, eigenlijk mag ik dat woord hier niet gebruiken, want ik heb moeten begrijpen, meen ik, dat het moeilijk is om deze kerkzaal, ook toonzaal te noemen. Beelden in de kerk zijn Rooms, zei iemand tegen mij. Jammer, want in mijn beleving worden hier elke zondag beelden, Zeichen, interpretaties opgeroepen van gestalten, van mogelijkheden, die iets met een geheim te maken hebben. Gestalten zoals die van de Christusfiguur.

Dat gaat ook eigenlijk niet zomaar. Dat kost strijd. Marjan heeft de koppen meerdere malen gebakken, totdat zij er tevreden mee was. Bij Lisa speelt zich iets dergelijks af. Zij raakt – als ik het goed begrijp – nogal eens in gevecht met de materie, met de verf. Zowel het werk van Marjan als van Lisa kun je gelaagd noemen.

U heeft het in de aankondiging kunnen lezen: de schilderijen van Lisa zijn tegelijk abstract én spiritueel. Abstract vanwege het ontbreken van een verwijzing naar de werkelijkheid. Spiritueel in de zin, dat die een persoonlijke innerlijke ervaring weergeven.

Marjan is keramist. Zij maakt beelden van klei. Haar werkwijze is thematisch. Ze werkt een bepaalde inhoud uit in een beeldenreeks, waarin de vorm van het beeld en het oppervlak ervan, de huid, elkaar versterken.

In het werk van Lisa begonnen zich een kleine twee jaren terug losse flarden van herinneringen te verdichten en te bundelen tot een serie kruisen. Vandaag ziet u die hier in deze kerk.

Marjan heeft speciaal voor de expositie in deze kerk vijf maal een opvatting of beleving van de Christusfiguur geschapen. Vijf portretten uit een oneindig aantal mogelijkheden. De beelden, die zij aan de bijbel heeft ontleend, hebben zich getransformeerd tot een persoonlijke opvatting over het gegeven.

Jacques Zwaan