Wie is Jezus voor jou / voor u?

Dat is een vraag, die regelmatig – de eeuwen door – terugkomt. Ook van de week weer, in de gezamenlijke kring Rijswijk van doopsgezinden en remonstranten.

De aanleiding was ditmaal een artikel van Sytze Ypma in Liberaal Christendom. Je kunt bv zoeken naar wetenschappelijk gefundeerde kennis over Jezus, waarbij je kunt verdwalen in discussies over wat mythe is en wat niet, maar je kunt ook ‘gewoon’ de evangelieverhalen gaan lezen, je laten aanspreken door de ‘Jezusruimte’ die je daarbij betreedt. Het evangelie lezen is vergelijkbaar met het serieus kijken naar een icoon.

Mijn eigen associatie hierbij was Erasmus. Bij zijn uitgave van het Griekse Nieuwe Testament in de grondtaal met zijn eigen nieuwe Latijnse vertaling erbij, voegde hij enkele essays toe, waarin hij de toenmalige kerkelijke praktijk kritisch bekeek: Wil je Platonist zijn, dan lees je toch het werk van Plato, zegt hij: wil je Jezus écht leren kennen, dan moet je niet op bedevaart gaan naar zojuist ontdekte nieuwe relikwieën: ik citeer hem nu: ‘als iemand een voetstap van Christus aanwijst, oh wat buigen wij christenen daar in aanbidding voor! Maar waarom vereren we niet liever zijn levend en ademend beeld in de evangelies? Als iemand een tuniek van Christus ten toon stelt, hoeveel landen zijn we dan niet bereid te doorkruisen om die te kunnen gaan kussen! Maar al zou men zijn hele huisraad kunnen uitstallen, dan nog is er niets dat Christus helderder en waarachtiger toont dan de tekst van de evangelies. Uit liefde tot Christus versieren wij een houten of stenen beeldje met edelstenen en goud. Waarom verluchten wij het evangelie niet liever met goud en edelstenen of iets nog kostbaarders, want dat brengt ons Christus zoveel meer nader dan welke afbeelding dan ook! Al die dingen kunnen hooguit de contouren tonen van zijn lichaam, als ze dat überhaupt tonen – maar dít toont het levende beeld van die allerheiligste geest – Christus zelf, hoe hij spreekt, geneest, sterft, opstaat – in één woord: dat maakt hem geheel aanwezig: je zou nog minder zien, als je hem met eigen ogen zou zien.’

Soms krijg je opeens een fris nieuw zicht op Jezus, als je over hem leest van een auteur uit een geheel andere cultuur: A Life of Jezus, bijvoorbeeld van de Japanse christelijke auteur ENDO Shusaku.

Diep in de Japanse cultuur is het beeld van de compassie-volle Godheid. ENDO koppelt dit aan zijn beeld van Jezus: Jezus keek mensen aan, die het moeilijk hadden, die leden: Jezus had een blik vol sympathie jegens ieder die moest lijden, mensen die door anderen amper of geheel niet gezien werden. De ‘consolation stories’ ziet ENDO als wezenlijk in het evangelie over Jezus. Bij die ontmoetingen met kreupelen en melaatsen, met uitgestotenen en tollenaars moet Jezus zich vaak ook eenzaam gevoeld hebben, zegt ENDO. Hij hoopte en vertrouwde op de GOD die liefde is: GOD kon hen toch niet in de steek laten! Maar ook zij lieten Jezus op den duur wel in de steek. Jezus, als beeld van de verachte, de laagste der mensen (Jesaja 52) – Jezus ‘the Ineffectual’, naar hij hem noemt, tegen wie zelfs ook zijn leerlingen gingen protesteren. Die op het einde, aan het kruis, om vergeving vroeg voor wie hem ter dood brachten – want ze weten niet wat ze doen.

Ds Gerrit Berveling