De eerste brief van Johannes vermeldt geen auteur. Al vroeg in de traditie werd de apostel Johannes aan deze brief en de twee andere Johannesbrieven verbonden. De drie Johannesbrieven vertonen grote overeenkomsten in stijl en thematiek met elkaar en met het Evangelie volgens Johannes en de Openbaring van Johannes. Het is mogelijk dat de drie Johannesbrieven dezelfde auteur als het Johannesevangelie hebben, maar het is ook mogelijk dat de brieven geschreven zijn vanuit een theologische school rond Johannes. Het is in ieder geval aannemelijk dat de auteur van de eerste Johannesbrief, vertrouwd als hij blijkt te zijn met het johanneïsche denken en spreken, binnen deze kring gezocht moet worden.

De brief behandelt een aantal thema’s, waarvan de menswording van Christus een van de belangrijkste is. Binnen de johanneïsche gemeenschap is er al vroeg twijfel en onenigheid ontstaan over de vraag of Jezus echt mens is geweest (het docetisme).

Een ander centraal thema is de liefde. ‘Laten wij elkaar liefhebben, want de liefde is uit God’ (1 Johannes 4:7). De lezers worden door de auteur aangesproken als ‘kinderen’, ‘broeders’ en ‘geliefden’.