Elkaars lasten dragen

Simon van Cyrene helpt het kruis te dragen

Wie gevallen is door de zware last die hij te dragen heeft of wie dreigt te bezwijken onder het juk dat op hem ligt, voelt zich gesteund wanneer er iemand is, die hem terzijde staat en de last verlicht. Drie van de vier evangelieverhalen vertellen van een toeschouwer, een voorbijganger die gedwongen wordt om het kruis van een ander te dragen. Ted Felen, de kunstenaar die deze kruiswegstatie geschilderd heeft, sluit aan bij latere overleveringen die ervan uitgaan dat de man Jezus’ last niet overneemt, niet van hem afneemt, maar hem helpt zijn last te dragen. Samen zetten zij de schouders eronder. Het kruis van Jezus wordt nu ook het kruis van deze Simon. Hij lijkt sprekend op Jezus. Ik vraag me af met wie ik mij op dit moment in mijn leven het meest verwant voel. Heb ik iemand nodig die mijn last verlicht? Help ik iemand om zijn last te dragen? Of allebei tegelijk?

Simon draagt het lijden van Jezus mee in een poging de last te verlichten. Veel films voorspellen een wereldwijde virusuitbraak vergelijkbaar met wat we nu meemaken. ‘Children of Men’ (2006) is een sciencefictionfilm over een pandemie die de mensheid onvruchtbaar heeft gemaakt. Het spookbeeld dat deze film schetst is niet de ziekte zelf maar de dreiging van het verlies van menselijkheid en beschaving. De film laat zien dat misschien de grootste opgave zal zijn: als de wereld hoop verliest iets van een beschaving behouden en voorkomen dat mensen zich als beesten gaan gedragen.

De werken van Albert Camus (b.v. De pest, De vreemdeling, De Mythe van Sisyphus) worden in deze onzekere tijden kennelijk weer met veel belangstelling gelezen. Heeft deze filosoof ons iets over deze tijd te zeggen? Het leven is absurd, zegt hij, omdat we nooit de zin ervan zullen achterhalen. Het universum is redeloos en beantwoordt onze levensvragen slechts met een eeuwig zwijgen. Misschien rijgen de komende tijd weken en maanden zich uitzichtloos aaneen. Lijden is zinloos, absurd. Misschien is het hele leven absurd en zonder zin. Maar dat het leven absurd is, maakt het nog niet zinloos om de strijd met het kwaad aan te binden. We kunnen samen de zinloosheid en absurditeit met medemenselijkheid bestrijden.

‘De mens is het enige levende wezen dat zich bewust is dat het sterven moet, en het enige dat lacht.’, schrijft Albert Camus in ‘De Mythe van Sisyphus’. De wereld als zodanig heeft geen zin en geen doel, maar omdat wij – in tegenstelling tot andere levende wezens – bewustzijn hebben, zijn we het soort wezen dat overal betekenis en doel kan zien. ‘Misschien kunnen we beter proberen te leren leven met de ongerijmdheid van de dingen.’, schrijft Stevo Akkerman in Trouw. ‘Niet door een verborgen zin te zoeken, maar door er zinnig mee om te gaan.’ Ik geloof persoonlijk niet in een God die vreselijke ziektes stuurt om mensen te straffen. Maar als deze crisis ons laat nadenken over hoe we in het leven staan, over onze omgang met de medemens en de natuur, dan was deze crisis toch zinvol. Gelukkig kunnen we als mensen niet alleen besmet raken met een virus, maar ook met het goede gedrag van anderen.

We worden in deze beangstigende en onzekere tijden opgeroepen tot ‘social distancing’. Houd fysiek afstand! Mijd lichaamscontact! Juist nu we een vriendschappelijke kus en een troostende omhelzing het meest nodig hebben, wordt het ons strikt afgeraden. Om verdere verspreiding van het Coronavirus te voorkomen. Al één persoon die veilig afstand houdt, kan een ketting van besmettingen doorbreken.

Maar ‘social distancing’ betekent niet dat we geen contact meer mogen hebben, in tegendeel. Juist in deze tijden van eenzaamheid is sociaal contact nodig. Alleen niet fysiek maar via de telefoon, via de e-mail en via de sociale media. We hebben in deze tijden niet minder maar juist meer sociaal contact nodig. Juist nu is het belangrijk om de mensen die eenzaam en alleen zijn niet in de steek te laten, om misschien juist nog meer dan anders naar elkaar om te zien en daar waar nodig elkaars lasten te dragen.